Калифорния Американинг бир ҳудудий бирлиги бўлсада, ЯИМ жиҳатдан ҳатто Германия, Япония каби давлатларга бас кела олади. Демак, машҳур актёрга ҳазилакам лавозим ишониб топширилмаганди. Арнольд бунгача оғир йўлни босиб ўтди. У гитлерчиларга хизмат қилган қаттиққўл ота қўлида тарбияланди, АҚШга кўчиб, ҳаётда ўз ўрнини топишга эришди.

Арнольд Алоис Шварценеггер 1947 йил 30 июлда Австриянинг Грац шаҳри яқинидаги Тал савдо жамиятида дунёга келган. У католик Густав Шварценеггер ва унинг рафиқаси Аурелиянинг кенжа фарзанди бўлиб, Мейнхард исмли акаси ҳам бор эди. Шварценеггер болалигини ҳиссий жиҳатдан совуқ ва қаттиқ тартиб-интизомли давр деб таърифлаган. У ўзининг “Менинг ғаройиб ҳаёт йўлим” (2012) автобиографиясида ва Neftlix компанияси ишлаган “Арнольд” (2023) ҳужжатли фильмларида ота-онаси билан бўлган қийин муносабатлари ҳақида очиқ гапирди. У отасини қаттиққўл, феъл-атворини олдиндан айтиб бўлмайдиган, жаҳлдор одам деб таърифлаган, унинг бундай хатти-ҳаракати Иккинчи Жаҳон уруши пайти ва ундан кейинги оғир даврда шаклланган стресс туфайли кучайган. Шварценеггернинг онаси эса эсдаликларда бироз юмшоқроқ гавдаланади.

Арнольд уларнинг оғир ва қаттиқ тарбияси ўзи ва акаси Мейнхардга бошқача таъсир қилганини таъкидлади: Арнольд тобора қатъиятли бўлиб, туғилиб ўсган шаҳридан кетишга интила бошлади, Мейнхард психологик босимга дош бера олмади, спиртли ичимликларга берилиб кетди ва 1971 йилда маст ҳолда автоҳалокат қурбони бўлди.

2003 йилда Los Angeles Times Австрия архивларини ўрганиш асосида Арнольд Шварценеггер отасининг нацистларга оид ўтмишини тасдиқловчи материалларни чоп этди. Тергов маълумотларига кўра, 1938 йилда Австриядаги аншлюс(мамлакатнинг Германияга қўшиб олиниши)дан кейин Густав Шварценеггер Гитлер бошчилигидаги Миллий социалистик немис ишчилар партиясига (НСДАП) аъзо бўлиш учун ариза топширган ва 1939 йилнинг май ойида у партиянинг жангари қаноти сафига қўшилган. Кейинчалик Густав Шварценеггер вермахтга чақирилиб, у ерда ҳарбий полициячи бўлиб хизмат қилган ва Германиянинг Польша, Франция ва СССРдаги ҳарбий амалиётларида қатнашган. Ленинград яқинидаги жангларда яраланиб, госпиталга ётқизилган, безгак билан оғриган ва 1943 йилда демобилизация қилинган, шундан сўнг Австрияга қайтиб келган.

Урушдан сўнг Густав Шварценеггерга Талда полиция бошлиғи лавозимида ишлашга рухсат берилди, чунки унинг ҳарбий жиноятлар содир этганлиги тўғрисида ҳеч қандай далил топилмади. Арнольд Шварценеггер отасининг эътиқодига қўшилмаслигини ва нацизмни қоралашини бир неча бор таъкидлаган. 1980 йилда бўлажак актёр Висконсин-Супериор университетида халқаро маркетинг, фитнес ва бизнес бошқаруви бўйича бакалавр даражасини олди. 2002 йилда у Калифорниядаги Чэпмен университетининг фахрий доктори унвонига сазовор бўлди. Унинг ёшлигидан футболга иштиёқи баланд эди ва лекин 14 ёшида “Геркулес Атлантидани забт этади” фильмидан илҳомланиб, бодибилдингга эътиборини қаратди. 1961 йилда “жаноб Австрия” унвонини қўлга киритган Курт Марнул билан тасодифий учрашув туфайли Шварценеггер бодибилдинг бўйича машғулотларни бошлади. Марнул ўсмирнинг устози бўлди ва тахминан беш йил давомида унга ёрдам берди. У натижада ўсмирлар ўртасидаги “жаноб Австрия” мусобақасида биринчи ўринни эгаллади.

1968 йилнинг кузида Арнольд деярли инглиз тилини билмай туриб, Қўшма Штатларга кўчиб ўтди. У ерда Жо Вейдер раҳбарлигида Лос-Анжелесдаги машҳур спорт залида машғулотларни бошлади. 1970 йилда, 23 ёшида Шварценеггер Нью-Йоркда ўтказилган биринчи “Жаноб Олимпия” танловида ғолиб чиқди ва кейин яна олти марта нуфузли унвонни қўлга киритди. 1980 йилда мусобақани тарк этганидан сўнг бодибилдингни тарғиб қилишга эътибор қаратди ва ўз мусобақасини ташкил этди.

Актёрнинг кинодаги дебюти 1970 йилда “Геркулес Ню-Йоркда” саргузашт комедияси бўлган. Фаолиятининг бошида Арнольд қатор қийинчиликларга дуч келди: агентлар ва кастинг директорлари унинг инглиз тилидаги талаффузи, тана тузилиши ва фамилияси муваффақиятли актёр бўлишига тўсқинлик қилади, деб ишонишган. Шварценеггер инглиз тили, актёрлик ва нутқ бўйича мураббийларни, ҳатто талаффуз бўйича устозларни ҳам ёллаган. Вақт ўтиши билан актёр ўзининг инглиз тилида урғу билан гапириши бетакрор имиджининг ажралмас қисмига айланганини ва ҳаттоки афзаллигини англаб етди. Жумладан, режиссёр Жеймс Кэмероннинг таъкидлашича, айнан Шварценеггернинг акценти унинг “Терминатор” фильмидаги характерини ишонарли чиқишига сабаб бўлган.

Ижодкорнинг иккинчи катта экрандаги чиқиши “Узоқ хайрлашув” (1973) фильмида бўлди, ундан кейин “Оч қол” (1976) комедия-драмасида асосий ролни ўйнади ва у “Энг яхши актёр дебюти” учун “Олтин глобус” мукофотига сазовор бўлди. “Варвар Конан” (1982) фантастик фильми Арнольднинг Голливуддаги биринчи йирик роли бўлиб, актёрга ўзининг жисмоний қиёфасини ва экрандаги харизмасини персонажга жуда мос форматда намойиш этиш имконини берди. “Варвар Конан” фильмининг муваффақиятидан сўнг, Шварценеггер Голливуд кино саноатидаги асосий шахслардан бирига айланди.

Унинг асосий ютуғи Жон МакТернан режиссёрлигида суратга олинган “Йиртқич” (1987) илмий-фантастик фильмининг чиқарилиши билан юз берди. Филм 15 миллион долларлик бюджетга нисбатан қарийб 100 миллион доллар даромад келтирди. 1990-йилларнинг энг муваффақиятли лойиҳаларидан бири “Ҳақиқий ёлғон” филми (1994) эди. Фильм экшн, комедия ва мелодрама элементларини бирлаштириб, 115 миллион долларлик бюджетда эга бўлган ҳолда 378 миллион доллардан ортиқ даромад келтирди ва танқидчилардан ижобий баҳо олди.

Бироқ, актёрнинг фильмографиясида унчалик муваффақиятли бўлмаган фильмлар ҳам бор эди. “Охирги киноқаҳрамон” (1993), “Олтинчи кун” (2000) каби фильмлар ўртача тижорий муваффақиятга эришган, бироқ танқидчиларнинг эътирофига сазовор бўлмаган. 2003 йилда Шварценеггер Калифорния губернатори этиб сайланганидан кейин вақтинчалик танаффус олди. У республикачи эди, бироқ Ироқ уруши борасида президент кичик Жорж Бушга мухолиф бўлган. Шунингдек, Арнольд Россиянинг Украинага қарши урушини қоралади, республикачи бўлса ҳам 2024 йилги сайловларда Доналд Трампга қарши чиқиб, демократ Камала Харрисни қўллаб-қувватлади.

Актёр ижодида “Терминатор” фильми муҳим ўрин тутади. Режиссёр Жеймс Кэмерон аввалига Арнольдни филмда қатнашишини истамаган, бироқ шахсий учрашувдан сўнг фикрини ўзгартирган. Актёрнинг хулқ-атворини таҳлил қилгани ва ижро бўйича таклифлари режиссёрда катта таассурот қолдирди.

Калифорния губернатори сифатида Арнольд атроф-муҳитни ҳимоя қилиш масалалари бўйича қатъий позицияни эгаллади. 2006 йилда у иссиқхона газлари чиқиндилари учун чегара ўрнатувчи илк қонунни имзолади. Губернатор Калифорния океанини ҳимоя қилиш жамғармаси, Океанларни ҳимоя қилиш кенгашини ташкил этиш ташаббуси билан чиқди. Бироқ амалдорнинг атроф-муҳитни муҳофаза қилиш сиёсати бир неча бор танқид қилинган. Хусусан, Шварценеггер атроф-муҳитни муҳофаза қилиш идоралари учун ажратиладиган маблағни қисқартириш ва жамоат транспортини етарли даражада қўллаб-қувватламаганликда айбланган, экспертларнинг фикрича, бу экологик чиқиндиларни камайтириш мақсадларига зиддир.

Қаҳрамонимиз фақат сиёсат ва актёрлик билан шуғулланмаган, у бизнесгаям анчагина вақт ажратган. Шварценеггер миллиардер ва беш нафар фарзанднинг отаси саналади. У Google, Abbott Laboratories, Coca-Cola, Pfizer, Citi, Walmart, General Electric, Starbucks каби йирик компанияларнинг акцияларига сармоя киритиб, мутахассислар, жумладан жаҳоннинг энг бой инсонларидан бири Уоррен Баффет маслаҳатларига таянган. 2025 йилнинг баҳорида Арнольд Шварценеггер биринчи марта 1,1 миллиард доллар бойлиги билан Форбес миллиардерлари рўйхатига кирди. Форбес актёр ва сиёсатчининг кино саноатидан олган жами даромадини солиқлар ва йиғимларсиз 500 миллион долларга баҳолаган.

Аброр Зоҳидов